ग्याल्बो : तामाङ समुदायको सांस्कृतिक जीवन

ग्याल्बो ग्याल्बो बिबा ग्ले हिन्न । तामाङ ह्युल्बा न्हाङला दाेङ स्वागे भाइकादे न्हाङरि विशेष लासि ग्याल्बाे स्हाेबा,फाङबा, ब्याङबा म्राङ्बा मुला । काभ्रे तेमालला माेक्तानकादेसेनाेन ग्याल्बाे स्हाेबा म्राङ्बा मुला । मोक्तान्से स्हाेबा कारण ङ्हाैसे खिम्दारि निबा जामेदा दाेङला ला दाइजाे पिन्बासे आथबा बाेर्बासे ग्याल्बाे स्हाेबा बिबा मुला ।  ग्याल्बो

ग्याल्बाे, दाेइ ला बिबा स्यान ग्लारिनाेन स्हाेबा मुला ताला तर ल्हाना ह्राङ्बा तेमालरि ओम तेमाल    आसपासरि स्हाेबा थेबा मुला । स्यान ह्रुइरी ग्याल्बाे स्हाेबा म्राङ्बा थेन थेबा आरे । ग्याल्बाे (ग्ले) बिबा खप्पाइ बिमा ग्रेन मानव लाबा हिन्न । खजुबाइ प्राणि ह्यान्दे म्हि दाेनाला ग्याल्बाे (ग्ले) ताबा ताला । तिला ङ्हाच्छा दाङबाेरि ग्यानक्छे ग्याल्बाे मुबाला टिम । चुत्दा ह्याङसे तेन्बा हिन्न । ग्याल्बाे ग्ले थेमे न्हाङला गिखे हिन्न । थे बेलाला ग्याल्बाे ल्हाेताबा बेलारि ताबाला ताम थेबा मुला । खस ग्याल्बाे दाेङ ह्रेम्बोर्छे मुबाला टिम । थे तासि ग्याल्बाे बिसि तेन्बाला टिम । ग्याल्बाेला गे दाेङ स्वागे न्हाङला तिदाेङसे चे लाम्याङला । तिला ङ्हाच्छा पिन्बाला ताम दातेइ ग्लाग्लारि थेबा मुला । दाेङ ह्रेम्बोर्छे ताबाला कारणसे तिदाेङदा लाला गे लाबारि अधिकार पिन्बाला मुबा राे । लिच्छा निसि तिदाेङ बिमा स्यान्दाे थारला कादेसेनाेन ग्याल्बाे स्हाेबा, लाला गे लासि खाबा मुला । तासै लाला गे लाबारि तिला पाङसि याङबा च तिदाेङनाेन हिन्न । अहिन ह्राङ छाेर्जि बिसाम तेमालला गान्बातेन गाेबारि खाम्ला । ह्याङसे ग्याल्बाे तिल्दा तेन्जि ओम बिमा च ह्याङदा आपात बिपात तामा, ज्याबा आतामा, बाङ, डिप तामा, दिमला लादा फाहार फाेहाेर तामा, बिरामि तामा, सेमसे डुप्पा ह्राङ आतामा तागाइ बिसि दिमला लादा ग्याल्बाे स्हाेसि पिन्ला बिसि बाङ हृबा हिन्न । बागाल लाबा हिन्न । फाेला बिबा दिमला ला हिन्न । नाङसेर म्हामाे दिमला ला माम हिन्न । फाेलादा ज्याना लासि पिन्गाे बिसि बाङ हृला ।  ग्याल्बो

थे बागाल ज्याना लासि बुझाब लासि पिन्जि बिसाम ज्याबा ताला बिबा मान्यता मुला । दिमला ला फाेला (नाङसेर म्हामाे) दा ग्याल्बाे औदिन सेम ताङला । ग्याल्बाे ग्ले ताबासे । चु ग्याल्बाे लाेबाेन कादेसे स्हाेसि खाबाला मुला । हिन्बाम थेबा ताम मि म्हि सिमा गे लाबा लामासे लाेबाेनला गे लाबारि आता बिबा ताम थेबा मुला । तर दर्सेम म्हि सिमा गे लाबा लामासेई लाेबाेन गे लाबा म्राङ्बा मुला । काभ्रेला लुर्बुङ नाम्सारि लाला गे लाबा लाेबाेनसे लाला चेख्खेन गे लाबा मुला । बिबा ताम लासिन खामा थेबा मुला । लामाला गेएनाेन लाेबाेनला गेएनाेन लाबारि आता पाप खाला बिबा ताम मुला । पाप थेन धर्म थे लामा थेन लाेबाेनतान ताला । ग्याल्बाे स्हाेबा बिबान कुलदा बुझब लाबा हिन्न । ह्यासेइ थेदा मानव लाला थसेइ ह्याङदा ज्याबा ताना लाला । ग्याल्बाे स्हाेबा विशेष लासि बैशाख, जेठ, मङ्सिर, गाेनेङ्या, फागुन ङ्या , तिथिरि बुझाब लाबा मुला । ग्याल्बाे स्हाेमा तिथिरि स्हाेताेला । ग्याल्बाे स्हाेमा तिथिरि फाेलादा जतिखेर बुझबलाइ म्हान्बा थे दुइरि बुझब लाबारि ताला । ग्याल्बाे स्हाेमा साङ लादाेला लाेबाेन थेन बाेन्बाे झ्हि ग्यामसेन । ङ्हाच्छा लादा छादाेला । हाेदासि पितृदा छादाेला । थे तासि चेख्खेन याङ न्हाङरि जाङला । साङ लामा दुइरिनाेन याङ जाङदाेला । साङला गे जिन्दासि जे ग्याबाेला गे चुला । ग्याल्बाेरि ङाेन्डाे लासि, दामादा छ्याेगाे लासि , ग्याल्बाे छ्याेगाे लाला । थे लिच्छा दप्पेन याङ चिम्ला । याङ बिवान तेर (सम्पति)हृबा हिन्न । तेर जति थान्गाे बिसि याङ न्हाङरि जाङबा हिन्न । हाेदासि चेख्खेन ग्याल्बाेदा बिदा लाला ।ग्याल्बाे सारासार सात रेम स्हाेजि वा ताजि बिसाम दाेइ ला हृला बिबा गान्बाला ताम ङ्हाच्छा ह्यान्देन पाङसि खाबाला मुला । छ्याेइरि बिसाम ब्रीबा आरे । दाेइ लारिनाेन ग्याल्बाे ताेला । दाेइ ला गि, ग्याल्बाे गि ताला । ग्याल्बाे ङ्हाच्छा बुझब लासि चेख्खेन दाेइ बुझब लाला । दाेइ ला बिवान दिमला ला ब्याङबा हिन्न । दाेइ ला स्हाेसि दिमला ला ब्याङसि १२ बर्ष लिच्छा चेख्खेन दाेसि ला थान्दाेला बिसि पाङबा मुला। ग्याल्बो

ग्याल्बाे खराङ लासि स्हाेला ओम ?
ग्याल्बाे बिवान ग्ले स्हेङबा हिन्न । दिमला लादा क्याेङा, उन्बा हिन्न । फाेलादा ग्याल्बाे स्हाेसि क्याेङला बिवा बागाल हिन्न । ग्याल्बाे स्हाेमा ङ्हिरेला ताला । खालाइसे डाेन्बाे ङ्ह्याेइला बिसाम खालाइसे दुच्छे ताबा ज्याेज्याे आले चेख्खेन पाेप तासि स्हाेला । नाम्सारि दाेबा जामे म्हाकादे दाेगाला । ङ्हाच्छा दिम स्ह्यार लाला । दिम च्युर्ला । गिक्छा रे कुनु । दिमला जा काेला मुल अथवा जसला बागाल मुबा थेसे फुइ थान्ला । फुइ बिवा बाप हिन्न । फुइ थान्बा म्हिसे फुइ थान्सि अजिन्दे दाेना ताम पाङबारि आता बिबा मुला । दते दाेना ताम पाङबा थेबा आरे । फुइ थान्मा क्याेङ छार ब्रामा ताेला । डालाेरि माेजेला बा तिसि छार ब्रामा मोल्सी फुइ थान्ला । फुइ थान्सि जिन्मा ह्यान्दे प्री सुरु ताला । जाे ग्याल्बाे स्हाेबा दिमदा । दिमला लादा नाङसाल म्रासी म्हाेइगाे लाला । ला दारेम एदा ग्याल्बाे स्हेङ्गे लाबा मुला हाेइ बितासि । दिमला टंगा ह्यान्दे तिल्दामन सामान बाहिरा पिन्बारि ता प्री आजिन्दे दाेना । काेइसे साेमरे थान्ला प्री । खालाइसे ङिस रे थान्ला । तिलाइ समान बाबारि बिसाम ताला । फुइ थान्बा कुनु लाेबाेनसे ठि नाङबारि दाेगाला । जकि चेक तिल्दा आतागै चिबु लादाेला लाेबाेनसे । ओम जकि सेरग्याम लाला । लाेबाेन जामा कुनु ह्यान्दे ग्याल्बाे स्हाेबा दिमरि बास तादाेला । म्हाकाेला ग्याल्बाे अथार्त ला स्हाेबा दुइरि विशेष महत्त्व ताला । म्हा काेला विना ग्याल्बाे आजे तिल्दा विसाम दाेङला लादा म्हा औदिन ताङला । म्हाकाेल्से ङ्यासेन म थासि बासि माला जाेरि १ मिटर तार क्वान खल्सि दिमला दुरिरि बाेर्सि थान्ला । जुन माला जाेरि खल्बा तार क्वानदा ला दत्तार बिला । चु थान्बा कारणनाेन ग्याल्बाे स्हाेइ लाजि ज्याेहाे ज्याेमाेदा थासाङ पिन्बा हिन्न । दुरिरि तार क्वान फिलफिल स्याटिला । ज्याेहाे ज्याेमाेसे थेजिन्ला थासाङ । सेम ताङसि टिला । ला दतारता क्वान तारनाेन ताेला । लादा वाला क्वान सेम आनि । न्हाङगर स्याेरि दापेन लाेबाेन ठि नाङला । मुला लाेबाेनसे चाचा चाबारि आता साङ आजिन्दे दाेना । बुजुकादे च्यान्ला । बुजुदा काे म्हेन्दाेसेकादे जेना लाला । लाेबाेनसे विधि अनुसार गे लाला । थे दुइरि म्हा काेलसे ताक्पा थेन लाङबार ह्री ग्याम म्हाइसि बाताेला । आरेनान आताबा ताक्पा थेन लाङबार हिन्न । जम्बुलिङ ठुङबा दुइरि खप्पाइ बिमा ङ्हाच्छा फुइबा दाेङ बिबा मुला । ताक्पा खेप्पा लाङबार खुइ हिन्न बिबा मुला । सारी जजाबा ताङ थान्सि मे काेइला युसि थे फिरि ताक्बा थेन लाङबार युला । चुल्ला म्युगुसे छ्यामरि लाेबाेनला दुच्छेसे चाेख्याप ताला । सफा चाङबा तागाइ बिसि । बाङ, डिप ताबा मुसाम सफा ताला । चु दुइरि दुपाउराेरि साङधुप,गाेकुल धुप, म्रासी बास्ना खाना लाला । दिमला लादा गाेकुल धुप औदिन ताङला । चुर्से ओर्सेला ग्लानाेन सफा ताला । तिलाइ दुई लिच्छा याङ न्हाङरि बाेर्बा दुई ताला । याङ दिमला उइमेसे , गान्बासे थिसि रङगासे दिमला ला थानरि बार्सि थान्ला । याङ थाेबा म्हिसे छार तार क्वान खल लासि बाेर्ताेला । याङ बिबा तेर हिन्न । गान्बासे छेमारि अन्न थाेला । याङरि बुजु , नाङसाल ताला । जुन बुजुदा याङ बुजु बिला । बुजुदा थाेबाेरि काे म्हेन्दाला म्हेन्दाे सेरग्याम स्हाेसि गाेर्गि ख्याप्पा ताला । याङ बाेर्मा बुजु क्युइबा, नाङसाल सिबा, ख्लुप निबा
निबारि आता । याङ बिबा ज्याबा जति पिन्थान्गाे , आज्याबाजति हटाप लाउ , ग्रह हटाप लाउ, न्हाेर , अन्नपानि ल्हेना लाउ , आयु ह्रेङ्ना लाउ बिसि याङ ह्रीबा हिन्न । याङ दिमनाङ जाङसि जिन्मा ह्यान्दे याेला साङ जिन्ला । ग्याल्बो

साङ जिन्मा ह्यान्दे साेल छ्याेइला । थे लिच्छा ग्याल्बाेला गे चुला । ग्याल्बाेदा छेमा डु म्लाला बुजु जुला । लाेबाेनसे बुजु स्हेङबासे बुजु, काेहिसे म्हेन्दाे सेरग्याम , काेहिसे ग्याल्बाे स्हेङला । ग्याल्बाे ५ थरि कासे स्हेङबा ताला । जसरि तार, पिङ, उर, म्लाङ थेन निलाे ताला । उर का ल्हाना ताेला । ग्याल्बाे त्रिभुजला साेमसुर आकाररि स्हेङबा मुला । थेरि काबेसे जेना लाला जाे-जाे रि । काे म्हेन्दाेला मालासे औदिन जेना लाला । स्हेङसि जिन्मा ह्यान्दे गे चुला । दिमला लाला छ्याङदे ग्याल्बाेला ङ्हाच्छा बासि थान्ला । ग्याल्बाे जसला बागाल मुला थेसे छ्याङदे मार बाला । नाङसाल म्राला । साङ, गाेकुल धुपसे म्राला । लादा दुच्छे थेन चाङस्या ह्यान्दे मुदेबान क्याेङला । ज्याेहाे ज्याेमाे ला, लुदै क्याेङला । थे लिच्छा पित्रिदा क्याेङला । मुदेबादन क्याेङसि जिन्मा ह्यान्दे याङ चिम्ला । याङ जाङमा ल्हाना दर्ला । चु गाेर्गि लासे चुङबा हिन्न । याङ जाङमा चामरिताेर निमा ताला थाेेे ग्यामसे काे म्हेन्दाेसे खाेइखाेइ लासि डेन लाबा मुला । याङ चिम्सि जिन्मा ह्यान्दे दिमला कादेसे ग्याल्बाेदा साेचाब लाबा पूरा लाउ एदा स्हाेजि, उन्जि बिसि म्लामाेनेसे स्वाेर्ला । अबिरसे ग्याल्बाेदा स्वाेर्सि फ्किक आच्याना दिमनाङ खसी म्राप ढुङसि टिला । दिमला म्हिसे ग्याल्बाे ब्याङबा च्याबारि आता । म्हाकाेला कादेसे ग्याल्बाे बाेरसि ब्याङला । जमा दुइरि म्हाकाेला कादेसे आज्याबा , पाचाप आताबा छिककादेनाेन पाङला । चु छिककादे लादा लागिरि ताङला राे बिबै मुला । दाेसि मुदेबान दुछेसे क्याेङला । नहाङगार दासी लामासे टासि लामा ह्यान्दे जिन्ला प्री कि साेमरे कि ७ रे टिला । थे लिच्छा ग्याल्बाे थुम्ला । ग्याल्बो