नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई
(१)
मनको तटमा बारम्बार
पारी याद लहरको घात,
जीवनमा अब दुःखको बग्छ
खोला भीषण गर्जनसाथ |
(२)
मन-तंत्रीको छिन्न तारमा
झंकार जब यादले दिन्छ,
सारा तनमा हाहाकार
पार्ने एउटा स्वर मचिन्छ ।
(३)
आहतको त्यो मनको घात
नित्यै भित्री मनमै बस्छ,
पीडाले जब गर्छ असह्य
मोती भएर तब त्यो खस्छ ।
(४)
मनको कालो दुःखको बादल
याद गिरिसँग टक्कर खान्छ,
एउटा ठूलो झरी लगाई
आँशु भैकन खस्तै जान्छ ।
(५)
जीवनको जुन ज्योति निभेथ्यो,
मनमा त्यसको ‘दाह’ बसेथ्यो,
यादको पर्दा एउटा फूँ क
विरहानल भै आज उठ्यो ।
(६)
मिलनको भयो सपना भङ्ग
बिपना भयो – एकाकीपनको,
सुन्दर, सुखद, क्रीड़ा प्रेमको
केवल पीड़ा बन्यो मनको ।
(७)
हाँसिरहेको चन्द्र खड़ा त्यो
अघिको मेरो आह! हरायो
त्यो हाँसोको यादले के वल
एउटा दीन हृदय रूवायो ।
(८)
जीवनको ज्योति निभाई
बाले सानो प्रेम-चिराग,
निर्भर यसैमा सारा गर्छ
मेरो सुख-दु:ख, भाग-अभाग ।
(९)
मनमा नव उल्लास भरेथ्यो
जीवनमा नव-स्पन्दन,
नव आशा थियो-नव अभिलाषा
मनमा सुखको नूतन क्रन्दन ।
(१०)
लियो पवनले मराली-चाल
सौरभ भारले मंन्द मृदुल,
शीतलताको जल-कण छर्की
आयो संध्या जगमा पल-पल ।
(११)
शीतलतामा एक अदृश्य
मादकताको बास परेथ्यो,
विश्व मानस उन्माद गर्ने
जहाँ एउटा जादू लुके थ्यो ।
(१२)
वनको बीचको सानो पन्थ
दूर खुला त्यो कुन्तल गगन,
एकलो पान्थ, राह अनन्त
भित्री मनको सुखमा मगन |
(१३)
आशाको मधुर बाली दीप
जान्थ्यो अघि नै पान्थ एकाकी,
थाह के कठै! निभे दीप
रहला बीचमै यात्रा बाँकी ।
(१४)
पथको उसको पहिलो यात्रा
बबुरा नव-यात्री एकाकी
देख्थ्यो जति-जति जान्थ्यो अघि,
अनन्त सुखको मधुरम झाँकी।
(२५)
हिमकणको कटु शीत भाग्यो
वसन्तको नव-बहार लाग्यो,
बनको मानसबाट कोकिल
नयाँ कहानी कहन लाग्यो
(२६)
लामो वियोगपछिको मिलन
कति-कति पछिको यो प्रिय चुम्बन,
जोड़ी अधर भ्रमर निदायो
सुमनले पनि चिम्लिन् नयन ।
(२७)
झंकृत भयो तार वीणाको
छायो जग त्यो स्वर-लहरीले,
गर्दै विश्व अहो! मतवाला
जादूमय स्वर मदिरा – रसले ।
(२८)
रात जुनेली, फूल फुलेको
प्यारो सुन्दर रूप खुलेको,
पर दृष्टिको गह्रुंगो भार
पर्दा शिर आह ! केही झुलेको ।
(२९)
कुन्द-किनार भएको घुम्टो
खोली घटाको मधु हाँसोले,
विश्व विमोहन गर्ने रूप
उनको अघाडि देखें मैले ।
(३०)
सहस्त्र नील कमल-दलमा
एउटा श्वेत कमल हाँस्छ,
कोटि यादबीच यो एउटा
अलगै भित्र प्रिय रहन्छ ।
(३१)
कालो गिरिको बीचमै वक्ष
चिर्ने सेतो
त्यो हाँसोले मानस-पटमा
कोर्छ यादको रेखा यस्तो ।
सरिताजस्तो,
(३२)
नव-आशाको ज्योति लिएर
तिमी आएथ्यौ गर्न मिलन,
निराशाको पारी निशीथ
छोड़ी भाग्यौ एक्लो मकन ।
(३३)
मिथ्या-सत्यको भयो जाँच
असत्यताको कठोर क्रान्ति,
हायो आखिर, जगमा छायो
सत्यताकै सुखमय शान्ति ।
(३४)
विपनाको पहिलो झाँकीले
सपनाको सब बोध गरायो,
विपनाले अनि परदा पर्दा
सपनाको मधु-दृश्य हरायो ।
(३५)
बिजुलीको त्यो तिम्रो चाल.
गयौ दिई लघिम दर्शन,
मायावीको
माया-जाल
पारी मनमा बिछोड़-जलन ।
(३६)
उस्तो मनमा चोट दिँदैन
बरू बिपनाले, दुःखमय घात;
जस्तो पीड़ा मनमा पार्छ
सपनाको सुखको आहत ।
(३७)
क्षणस्थित किन दीप जलायौ?
पान्थकन किन आशा दिलायौ?
प्रिया मिलनको मधुमय सुखको
गरी कहानी शुरू किन भाग्यौ?
(३८)
आशाको मधु संध्या-पलमा
निराशाको उदय क्षणमा,
सुखको गोधुलि गर्दै प्रातः
आयौ दीप लिई सँगमा ।
(३९)
जीवन-मरणको सन्धि-काल
मृत्युको यो अन्तिम हार,
अन्तिम जय जीवनको यो
जीवनको चिर-दिनको हार!
तपाईंलाई यो पनि मन पर्न सक्छ
(४०)
निमिलित दीपमा अन्तिम बार
आयौ प्रकाश एकै बार,
फेरि क्षणमै बुझ्यो दीप
यस्तै हुन्छ जग नै आखिर ।
(४१)
सुख थियो यो हृदय तड़ाग
भरी गरायौ दर्शन जलले,
प्रेम-पद्म तर विकसित नहुँदै
सुन्दरी! छाड़ी भाग्यौ छलले ।
(४२)
स्वन-दशामा पारी मकन
स्वर्णिम जगमा लगिकन राख्यौ,
सुखमय दुःखको सागरभित्र
फेरि एक्लै छाड़ी भाग्यौ ।
ए
(४३)
प्रेम-प्रदेश, प्रेमको वन थियो
मलय-पवनमा प्रेम बहन्थ्यो,
तरू-लतामा पनि प्रेम भरेथ्यो
निर्झर झन् त्यो प्रेम कहन्थ्यो ।
(४४)
त्यस्तो प्रेमको प्रान्तमहा त्यो
मकन भुलाई लगिकन राख्यौ,
किन्तु मैले के वल एउटा
प्रेम नबोल्दै सुन्दरी भाग्यौ ।
कृतिच एवं मूल्याङ्कन
(४५)
वियोग यस्तो दु:खमय हुन्छ
भनिकन जान्दो हुँ त पैले,
तिमीसँग मिलन-सुखको रत्ति
चाह म गर्ने थिइनँ कैले!
(४६)
अबोध बालझे हृदय मेरो
नयन-वाणले घायल पायौ,
फेरि प्रेम-पाशको बन्धन
निष्ठुरी तिमीले तृणमा पार्यो ।
(४७)
तारक भए सब टुक्रा-टुक्रा
स्वर्गङ्गाको सुक्यो धार,
आकाश भयो उदास-शून्य
नीरवताको हाहाकार।
(४८)
त्यो नीरवता एउटा
हृदय चिर्ने चीत्कार गर्छ;
शून्यताको चुप-चुप रोदन
शान्त हृदयमा खल्बल गर्छ।
(४९)
भयो छिन्न वीणाको तार
त्यसको अब स्वर नै छैन,
छिन्न तार त्यो गाँसी-गाँसी
बजाउँछु – तर संगीत छैन!
(५०)
प्यारो मेरो मानसपटलको
आह! खड़ा त्यो हाँसिरहेको,
उनको चित्र अब अन्तरमा
छ त्यो दुःखमय याद बनेको ।
(५१)
जति-जति प्रेयसि! मनमा हाँस्छे,
याद उति-उति सजग हुन्छ,
आँशुले सब भार बगाए
मात्र पीड़ा यो हलुका हुन्छ ।
(५२)
आँखामा छ छाइरहेको
त्यो हाम्रो मिलनको याद,
पाई शान्त मन यो फेरि
मचाउँछ त्यो भीषण नाद ।
(५३)
दृगजलको तातो मसीले
उच्छ्वासको अक्षर तानी
भर्दै भाव पीडाको म
लेख्छु लघु प्रेम-कहानी।
(५४)
पीडितको दृगजलको थोपा
मोती संझी विश्व बटुल्छ,
चित्कार उसको पीड़ित मनको
संझी सुखमय गाना सुन्छ।
(५५)
विरही मनमा आगो बल्छ,
त्यसले सारा जीवन पोल्छ,
गर्न अनलको ज्वाला शान्त
दृगमा आँशु ढलपल गर्छ ।
(५६)
निर्मल बाल हृदय-कमल यो
प्रेम-सुधा पिई विकसित अब भो,
वियोगको तर आँधी चल्दा
सारा टुक्रा-टुक्रा भइगो ।
(५७)
छिया-छिया यो हृदय बनायौ,
किन्तु प्रेम यो अझतक गर्छ,
अवसर पाए सत्य प्रेमको
सुधा वहाँको पोखरी भर्छ ।
(५८)
सपना मात्रै सारा जग यो,
धोका मनको आँखाको यो,
हात समाती मसंग बस्ने
अधिको, सपना हैन त को हो?
(५९)
इच्छामाफिक सब चल्थ्यो त
जीवन भर लौ सपना नै होस्,
हात समाती नगीच प्रेयसि
बसून् सँधै ती मेल सँधै होस् ।
(६०)
मिलन नै हाम्रो नहुँदो हो त
प्रेम कहाँ यो हुन्थ्यो होला,
हृदय कि मेरो नहुँदो हो त
प्रेम भए पनि भुल्थें हुँला!
(६१)
किन्तु सँगमा पापी मन छ
भुल्नु पनि भो अब ता गाहै,
जीवनमा अह! सल्बल गर्छ
नभुलूँ त पनि प्रेमले साहै।
(६२)
विरह-व्यथाको आगोले आज
हृदय कस्तरी पोलिरहेछ,
सहदयको मधुरो बोलीको
निशदिन आशामा जलिरहेछ ।
(६३)
दुःखमा पनि अब दु:ख छैन
सुख नै जब भो दुःखको भार,
मधु शंकामा जल्नुभन्दा
अमावश्या नै बेस हजार ।
(६४)
त्यो दुःखमा पनि एउटा सुख छ,
औ त्यसैमा मेरो प्राण,
विश्वासको चिराग सानो
गर्छ ज्योतिर्मय यो जीवन ।
(६५)
जीवन-जगमा तम नै छाओस्
सरिता-तटमा चकोर गाओस्
• दिन नआओस्, होस रात अनन्त
रातमै जीवन रहने मस्त ।
(६६)
पतझड़ नै होस् सिक्रो बोट
उजाड़ उपवन कुसुम – विहीन,
पुतलीको क्षणभरको मेला
नहोस्, रहोस् बरू उदार दीन ।
(६७)
प्रेम नगथ्यौँ जीवनभरि जो
व्यर्थ प्रेमको पाठ सिकायौ,
एउटा मधुर हाँसो-हाँसी
हाई ! उर यो व्यर्थ रूवायौ ।
(६८)
सुप्स मानस जाग्रत पायौ
जाग्रत जब भो आफू भाग्यौ,
नगरी एउटा प्रेमको बात
लघु मानसमा चोट लगायौ ।
(६९)
जो सिकायौ प्रेमको पाठ
त्यसको यस्तो अर्थ लगायौ,
निर्दोषीको लघु-मानसमा
चोट दिनु नै प्रेम बतायौ।
(७०)
शान्त नयनमा खल्बल गर्दै
सुन्दरताको नजर गरायौ,
मानस-पटमा एउटा रेखा
कोरी यादको कता हरायौ?
(७१)
प्रेमपुरको कथा सुनाई
सुखको भारी आश दिलायौ,
एउटा सानो दीप दिएर
अनन्त पथको राह लगायौ ।
(७२)
अलौकिक त्यो रूप देखायौ,
मायाको अह! बन्धन पायौ
पहाडमाथि हात समाती
लगिकन प्रेमको मकन झायौ |
(७३)
मकन बताऊ प्रेयसि, आज
तिमी हौ सत्य वा तिमी हौ झूठ
विश्वासमै केवल अझतक
प्रेम-प्रवाह बग्छ अटूट !
(७४)
मेरो लघु मन-सागरको यो
मधुमय प्यारो प्रेम-तरंग
कहिले-काहीँ चन्द्रको त्यो
सुन्दरतामा पर्दछ दङ्ग ।
(७५)
मिलन औ प्रेम फेरि वियोग
जीवन कस्तो दु:खमय पायौ,
ईश! तिमीले ‘याद’ दिएर
जीवन झन् यो घायल पायौ |
(७६)
विकलताको तुषारपातले
मानस-कमल छ कक्रिरहेको,
अश्रुरूपी तर गहको जलमा
पुष्कर एक छ फक्रिरहेको ।
(७७)
जीवन-मरूमा दुःखकै दह होस् –
दृग-जलले जुन पूर्ण गराओस्;
सात्विक-प्रेम कमलले नित्य
जलमा मस्तक उच्च उठाओस् ।
(७८)
सागरका सब लहर चंचल
बने आज गम्भीर कसरी,
पाई एउटा मनमा चोट
शान्त भयो कि उ पनि यसरी |
(७९)
बन्द भयो अब कोकिल-गान
भुल्यो उसले गीतको तान
आँखा चिम्ली मूक बसेको
लागी उरमा विषमय वाण।
(८०)
सारा जलको धार सुके र
सरिताले पनि छाडिन् हाँस्न
केवल मनको अन्तरभित्र
सुनिने एक करूण-क्रन्दन |
(८१)
फूलका बोट सब छन् सिन्का
कलिको मधुर हाँसो छैन,
मधुकर नै अहा! उदास
आहत उ पनि गुञ्जन छैन ।
(८२)
जसको उरमा मेला खास
लागिरहन्थ्यो बाहै मास-
विश्व उहि नै शून्य उदास
बाँकी केवल मुठीभर साँस ।
(८३)
प्यासा छाती शीतल पार्ने
चातकको पनि पुकार छैन,
स्वातीको जल कसरी मिल्ने
नभमा मेघको नामै छैन ।
(८४)
दुःखको कुइरो उठ्यो नभमा
हरे सुखको भानु हरायो,
दुःख-सुखको यो झगड़ा हेर्दै
जीवन-जगमा गोधुली आयो ।
(८५)
देख्ता-देख्तै जलको धार
बीचमा गैह्रो भीषण त्यस्तो,
व्यर्थै नदीको युगल किनार
मिलन आश लिई निश-दिन बस्तो ।
(८६)
फूल-बारीमा फूल नै छैन –
तै पनि भ्रमरा किन त्यो घुम्छ?
आह! कहिले फेरि आउँछ
अर्को वसन्त र उपवन झुम्छ?
(८७)
मानस मेरो दुर्बल कस्तो?
जानी-जानी भ्रममा पर्छ,
जीवन नै यो एउटा रण हो
तै पनि आहतसँग यो डर्छ !
(८८)
अहो! उठ लौ दु:खको बोझ
तेरो दुर्बल काँधमा त्यो,
दुःखको साथी जगमा तेरो
कोही हुँदैन जान यहाँ यो ।
(८९)
व्यर्थै फेरि किन यो क्रन्दन
गर्छस् जगसँग आज कठै यो!
आँखामा होस् आँसु लुकेको
किन्तु ओंठमा तेरो हाँसो ।
(९०)
पुछी अब त्यो दुःखको आँसु
भुल सबै नै अघिको बात,
याद नै मनको कमजोरी हो ।
उठ यो जानी हिम्मतसाथ ।
(९१)
जीवनमा कति कति लाग्दछ चोट
सबले सब ती सहनै पर्छ,
लाग्छ प्रेमको एउटा ठेस
हाई! हरे!! त्यो पथ किन भुल्छ?
(९२)
फुलोस् नभमा सुन्दर चन्द्र
अथवा रात्रि अमावश्याको;
त्योसंग वास्ता नै के? जो यो
बन्दछ कारण तेरो दु:खको?
(९३)
जीवनको यो चौड़ा बाटो
छोड़ी, प्रेमको तुच्छ पथमा
हाल्छस् पग किन, यत्रो दु:ख
सहने, सोच तँ आफै मनमा!
(९४)
नलगा सुखक न झूठा दोष,
तेरो दु:खको कारणको यो,
तेरो दु:ख त दु:ख नै हैन
केवल मनको दुर्बलता हो ।
(९५)
जति-जति भुल्ने कोशिश गर्छ,
उति-उति आफू भूलमा पर्छ,
झन्-झन् बढ़ने त्यसको चहक
यादको रेखा जति-जति मेट्छु ।
(९६)
झन्-झन् गहिरो कालो बादल
मेरो जगमा दु:खको छायो,
भुल्ने कसरी अब त्यो मूर्ति
यादले फेरि तान लगायो ।
(९७)
धूवा आहको आँसुको झरी
पीडाको आह! लपट कराला,
भित्री मनको बेचैनीको
ज्वालामुखीको निस्क्यो ज्वाला ।
(९८)
पीड़ा द्विगुण हुनगो फेरि
चल्यो आँधी दु:खको मनमा,
त्रस्त मानस कस्तो विकल
जीवनको यो भीषण रणमा!
(९९)
कुन कमानको यो तीखो वाण
आयो हृदय गर्नु भेदन,
एकै चोटि कोटि तीरले
गयो मानस छिया-छेदन ।
(१००)
भूलझै यो हलुका मेरो
मानस भो एउटा
जीवनमा अब जीत कहाँ त्यो
के वल दु:खको नमीठो हार।
(१०१)
आह! पीडाको ज्वाला चम्क्यो
सारा विश्व गर्नु विनाश,
मानसको सब सुखको आशा
भष्म भई सब लाग्यो राश।
(१०२)
बेचैनीको आगो लाग्यो
धूवा विषमय दु:खको छायो,
निस्सासिएर सुख औ शान्ति
मानस-डेरा छाड़ी भाग्यो ।
(१०३)
पानी-हाँसको प्रणयी-जोड़ा
नदको छाती चिर्दै जान्छ,
गीतको लयमा लहर चंचल
विस्मृत सुखको सुर त्यो तान्छ ।
(१०४)
बाली जुनकिरीले राँको
आफ्नो लघु जग उज्ज्वल पार्छ,
रजनीको अह! बाक्लो तम त्यो
ठूलो स्वरले मरी-मरी हाँस्छ ।
(१०५)
तारकगणको नभमा फेरि
दीप-शिखा त्यो लहरै बल्दो,
त्यसको शीतल पाई राप
पीड़ामय त्यो मन भो जल्दो ।
(१०६)
मृदुल पवनको पाई चोट
तरूणको पल्लव खट-खट गर्छ,
खट-खटको त्यो सुन्दा आहट
हाई ! मानस यो झस्कन्छ ।
(१०७)
शशिको चारू ज्योत्स्ना जब त्यो
लुकी-लुकी कुंजभित्र चियाउँछ,
आँखमिचौली अघिको हाम्रो
मनमा याद बनिकन आउँछ ।
(१०८)
मनमा दुःखको बादल उठ्छ
आँसु भैकन अविरल खस्छ,
यो वर्षाको शीतलताले
शुष्क याद त्यो हरियो हुन्छ ।
(१०९)
गर्मी यादको जब भो भारी,
मन-सागरमा कु इरो उठ्छ,
दुर्दिनको अघि पर्दा चोट
दुःखले आज मोती खसाल्छ ।
(११०)
मनोरम त्यो मोती टिपेर
दुःखको एउटा हार म उन्छु,
उसको प्रेमको सम्झी भेट
गला लगाई खुशी भै रून्छु ।
(१११)
जसले प्रेम गरेको छैन,
उसकन प्रेम छ एउटा क्रीड़ा,
हाँस्ता मुख जब आँखा रून्छ,
जान्दछ तब प्रेमको पीड़ा।
(११२)
खेल्ने वनमा सुखसित हरिणी
पाई मेरो आहट आहट डर्छे,
उसको प्यारो नयन लिएर
मुखमा मेरो किन त्यो हेर्छ !
(११३)
मारूत जब त्यो हलुका धक्का
दिन्छ माधवी लता उ झुम्छ,
उसको प्यारो पातलो देह
मेरो नयनअघाडि घुम्छ ।
(११४)
पच्छिम नभमा संध्या-पलमा
दूजको पातलो चन्द्र हाँस्छ;
उनको पतला ओंठले एक
मधुर प्रेमको कथा कहन्छ ।
(११५)
बनको बीचमा लुकी लुकी बोल्ने
कोकिलले जब निशिमा बोल्छ,
उनको प्यारो मधुरो बोली
ढोका सुस्त यादको खोल्छ ।
(११६)
सरिता तट औ चन्द्र खुलेको
लहर औ ज्योत्स्ना खेलीरहेको
उनको असीम सुखको हाँसो
त्यो क्रीड़ामा बोलिरहेको ।
(११७)
हेरी-हेरी किन त्यो हाँस्छ
भत्किसकेको मनको साज!
नदको उरमा चम्कि रहेको
तारकगणको छाया आज ।
(११८)
नदी किनारा नगीचै कु ज
पक्षीगणको कलरव भारी,
विहंगगणको मोदको गाना
गर्छ वेदना नयाँ तयारी |
(११९)
नील पोखरी पंकज लाल
कस्तो सुन्दर हाँसिरहेको !
काला दृगमा यौवन-लाली
को त्यो जस्तो बास परेको!
(१२०)
संध्यापखको निश्चल नदको
गहिरोपनमा एउटा सुख छ,
उनको रहस्यमय आँखाको
उसले प्यारो कथा कहन्छ ।
(१२१)
सुन्दर उनको प्यारो वाहु
यसरी किन त्यो मकनै डाक्छ,
केवल त्यो ता भ्रम हो तरूको
शाखाकन त्यो मारूत हाँक्छ ।
(१२२)
मधुऋतु फेरि जगमा आयो,
प्यारो मेरो सारा जग त्यो
सुन्दरतामा मोह बसेको
गर्दछ मोहित जसले मन यो!
(१२३)
सुखको मधु उपवन गर्छ
सुन्दरताको कलिले शोभन;
भ्रमरा त्यसमा यादको घुम्दा
जग गुञ्जायमान् गर्छ ‘रोदन’!
(१२४)
सुन्दरतामा दु:ख छ भारी
दु:खमा अह! सुखको बास,
दुःखमा सुख, दुःख सुन्दरतामा
तब सुन्दरता प्रिय भो खास ।
(१२५)
नीलम नभमा हिमकर हाँस्छ
छोई बदलीको चाँदी धर्मा
उनको मधुरो हाँसो हाँस्छ,
मोतीको उ गर्दै वर्षा ।
(१२६)
नीलो जल शशिको माझ
सुन्दर सेतो नलिनी फुल्छ
अनन्तको त्यो किनारा छोई
पूर्णशशि अह! मनोरम खुल्छ !
(१२७)
औ, मेरो जीवनमा आज
यही त प्राण पलपल भर्छ;
विस्मृतिले जब मूर्छा पर्छ
यही त यादको जल छर्कन्छ ।
(१२८)
किन यो रोदन गर्छस् फेरि
हाँसोको लौ अंचल तानी?
पुछ त्यो आँशु अहा! अज्ञानी,
विश्व त यै हो! यस्तै जानी।
(१२९)
दुःख-सुखको यो दूरको क्रीड़ा
मिलिकन बन्दछ जीवन जलको
दुइमा एउटा नभए फेरि
कथा अधुरो रहने ‘रण’-को ।
(१३०)
चल्छ समयको आँधी फेरि
दुःखको बदली सारा भाग्छ;
सुखको भानु नभमा फेरि
आफ्नो रथ अनि अघि उ हाँक्छ ।
(१३१)
नीलो नभमा जून त्यो फुल्छ,
माला दीपको तारक बाल्छ;
चल्दा मृदुल समीरण सुस्त
कोकिल खुशीले बोल्नथाल्छ ।
(१३२)
डरले दुःख त्यो टाडै भाग्छ,
सुखको डंका जब त सुन्छु;
सुखको सपना होला विपना
विपना दु:खको सपना हुन्छ ।
(१३३)
पीड़ाको त्यो गह्रौं भार
लाग्छ जसै त्यो दूर-किनार,
ॐ वाझै भै मन यो उडू छ
पर बादलको पनि देश-पात |
(१३४)
स्वर्णिम त्यो जगमा फेरि
होला सुखमय प्रिया-मिलन;
दुइटा काया एउटा प्राण
प्यारो लामो-लामो चुम्बन ।
(१३५)
मेरो मानस जगतीतलमा,
स्मृतिहरूको सानो बस्ती छ;
निराशाको जब रजनी हुन्छ –
चन्द्र प्रेमको ज्योत्स्ना छर्छ ।
(१३६)
विरह-बोझले ग्रस्त भएर
जीवन अब अति गलित भयो यो;
अतीतको त्यो मधुमय दिनको
याद हुँदा झन् व्यथा बग्यो यो ।
(१३७)
विरह अहो! अझ चर्को हुनगो
याद फेरि जाग्रत बन्नगो;
निर्मल जूनले हाँस्ता पनि लौ
उनको शशि-मुख याद हुनगो ।
(१३८)
कोकिलको त्यो मधुरो बोली
सुन्दा पनि अह! मन तर्कन्छ;
हरिणीको त्यो कालो आँखा
विस्मृत प्रेमको कथा कहन्छ ।
(१३९)
श्वेत-शीतका दानाकन ती
उषाले जब रंजित गर्छ;
सेतो मुखको मृदु लालीको
तस्वीर हृदय अझ पनि खिच्छ ।
(१४०)
बादलको जब किनाराबाट
शुभ्र चन्द्र त्यो मुस्कुराउँछ;
उनको मोती वर्षा
गर्ने हाँसोको झट्ट याद आउँछ ।
(१४१)
उनको हाँसो मेरो आँसू
सत्य-प्रेमको कथा कहन्छ;
त्यो हाँसोको नलिनी उनको
मेरो आँसूमा फक्रन्छ।
(१४२)
विरह-व्यथा सब आँसू बने
लागे भर्न गहको खाड़ी
प्यारो मधुरो निन्द्रा फेरि
भाग्यो नेत्र-प्रदेश छाड़ी।
(१४३)
व्यथित दृगमा निद्रै छैन,
सपना कहाँबाट त्यो हुन्छ?
स्वप्नबिनाको नीरस जीवन
सुखमा हाँस्छ न दुःखमा रून्छ ।
(१४४)
अश्रुरूप यी मुक्ता दाना
टिप्ता तिमी यदि सुखी हुन्छौ त;
अविरल मुक्ता वर्षा गर्छ
प्यारले सब ती तिमी लिन्छौ त ।
(१४५)
मेरो लघु हृदयाकाशमा
प्रकाश तिम्रो भिन्नै एक छ;
सहस्र तारक-दलको बीचमा
पूर्ण-चन्द्रझै खुलीरहेछ ।
(१४६)
दुःखमय मेरो प्रणय-कहानी
गहभरी जल लिई नयन कहन्छ;
किन्तु निर्मम निठुरी जगमा
पुकार हाई ! कसले सुन्छ?
(१४७)
कविझै भित्री चैनमा मस्त-
विरही म पनि बनीरहेछु;
दुःखको खल्बलभित्रै सुखको
अस्फूट गीत म सुनीरहेछु ।
(१४८)
कंटकमय जीवन-तहमा
पलपल आज म खसीरहेछु;
आँधी बनीकन आऊ उठाऊ
तिनै आशमा बसीरहेछु ।
(१४९)
तिमी नहुँदा हृदय शून्य भो,
जीवन एउटा भार बन्यो यो;
साथमा सारा जग छ तै पनि
तिमीबिना यो विश्व शून्य भो ।
(१५०)
शीतल-सुरभि समीरण सुस्त,
पुनर्मिलनको कथा कहन्छ;
मधुऋतुको कलिरूप पत्रले
‘निश्चय प्रिया आउँछिन्’ भन्छ ।
(१५१)
विरह-व्यथाको काँडाभित्र
प्रेमको फूल हाँसिरहोस्;
विरह औ प्रेम दुईको नाता
‘सत्य’ सँधै यो गाँसिरहोस् ।
(१५२)
साँचिरहेको चिरदिनदेखि
मेरो पावन प्रेम प्रिये ! यो,
सारा अर्पण गर्छ प्रेयसि !
मिलन भएको दिनमा हाम्रो ।
(१५३)
आशाभिलाषा केवल एक छ –
मनमा मेरो रहीरहेछ;
अन्तिम दर्शन तिम्रो गर्न
तनमा जीवन अडीरहेछ ।
नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई
नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई नरेन्द्रप्रसाद कुमाई
नरेन्द्रप्रसाद कुमाई
लेखक परिचय
भारत कालिम्पोङका नरेन्द्रप्रसाद कुमाई कलिलै उमेरदेखि कविता लेख्थे । सशक्त कविताहरू लेखे पनि उनी ओझेलमा पारिएका प्रतिभा मानिन्छन् । केही समय महाकवि देवकोटासँग संगत गरेका उनमा स्वच्छन्दतावादी धाराको प्रभाव देखिन्छ । उनका कविताहरू पीडा, दयावतीसँग र प्रथम यौवन शारदा पत्रिकामा क्रमशः वि.स. २००१, २००२ र २००४ मा प्रकाशित भएका थिए । कुमाईका पाँचवटा कविता सन् १९५५ मा रामकृष्ण शर्माद्वारा सम्पादित उद्गगार कविता सङ्ग्रहमा संग्रहित छन् । खण्डकाव्य रोदन उनको मृत्यु भएको २४ वर्षपछि सन् १९७२ मा मात्र प्रकाशित भयो ।
