निर्झर – नरेन्द्रप्रसाद कुमाई

निर्झर निर्झर निर्झर

युग-युगदेखि युग-युगसम्म

कसरी धाइरहन्छौ ?

चिर-चिरको यो तिम्रो यात्रा

भनन कहिले शेष यो गछौं।

सुधाको प्रेम-सुधाझै

फुटीकन निस्क्यो अन्तरबाट

सारा प्राणी-जीवनीभित्र

जीवन भर्छौ, शक्ति विराट !

नित्य निरन्तर नबसी काहीँ

कत्ति नथाकी दिक्क नमानी

रत्ति नभुली पथमा आफ्नो

खुरुखुरु जान्छौ सरिता सानी !

खुरुखुरु जान्छौ सुरुसुरु

जान्छौ कहीँ रोडामा ठक्कर खान्छौ

धुरुधुरु रुन्छौ आँसु बगाइ

नित्य यसरी नबसी जान्छौ !

कहीँ रोडामा ठक्कर लाग्छ,

कहीँ धोत्रोबीच जीवन हुन्छ

कहीँ छ छाँगो भीषण अग्लो,

दुःखमय पथमै जीवन बित्छ ।

यस्तो दुःखमय पथको यात्रा

गर्छौ कोसित मिल्न निर्झर,

किन धावा झन् यत्रो वेगले,

क्षणभर बसेर सास त फेर !

“थापिरहन्छौ जति दिनसम्म

उति दिनसम्म दिइररन्छु ।“

तिम्रो प्रण यो भीषण पूर्ण

गरेको देख्दा छक्क म पर्छु ।

‘मैले यति दिएँ-दिएँ यथेष्ट,

दिएँ भएभर, अझ लौ धेर दिन्छु””

भनीकन प्रण गर्छौ त निर्झरकन लौ

क्षणभर हेर

बगि-बगि जान्छौ, खस्तै

जान्छौ, स्वाँस्वाँ गर्दै सास नफेरी

लड्दै ठक्कर खाँदै जान्छौ,

कुदि-कुदि जान्छौ,

गलि-गलि जान्छौ !

कति-कति धक्का पथमा

खान्छौ, हुलमुल गर्दा कति चिरिन्छौ।

खस्ता छाँगाबाट त्यो उच्च

क्षणभर त्यहीँ मूर्छा पर्छौ।

लड्दै ठक्कर खाँदै जान्छौ,

कुदि-कुदि जान्छौ।

दायाँ-बायाँ न कतै हेर्छौ,

कैले न त तिमी पछि नै फिर्छौ।

अनन्ततिर त्यो आँखा गाडी

अघि नै बढ्छौ अघि नै सर्छौ,

क्षणिक सुखको निम्ति यसरी

मरिमेट्नु नै जीवनसार

गरम छातिको सुख-सपनामा

लायौ जीवनमा ठूलो भार ।

दुःख होस् सुख होस्,

सुख होस् दुःख होस्,

नित्य तमाशा सुख-दुःखकै होस्,

दुःख औ सुख औ तब पो जीवन,,

किन नहोस् सुख नै दुःख पनि नहोस् ।

पाऊँ सुख भनी गर्छौँ क्रन्दन,

जानी-जानी दुःखमय विश्व,

अमावसीमा शशि-दर्शनको

इच्छा गर्ने मूढ हो जीव !

 

(नवप्रभात, १।२, मार्च १९८४) (रचनाकाल २००५ अघि)