प्रसिद्ध साहित्यकार जनकलाल शर्माको सान्निध्य महापण्डित राहुल सांकृत्यायनसँग सन् १९३४ तिरबाटै भएको उनी आफैँले उल्लेख गरेका छन् आफ्नो संस्मरणमा । राहुल सांकृत्यायन र जनकलालको मित्रताले नेपाली साहित्यलाई अमूल्य निधि दिएको छ भन्नु पर्दा अनुपयुक्त नहोला । ‘महापण्डित राहुल सांकृत्यायन: एक संस्मरण’ शीर्षक लेखमा जनकलाल बेलीबिस्तारमा यस विषयमा लेख्छन्, “राहुल सांकृत्यायन कालिम्पोङ...
बाँकी पढ्न ..एउटा जर्मनेली उखानले भन्छ- बेबकुफ र समझदारले कसैको पनि नोक्सान गर्दैनन्, मात्र केही पागल र बुद्धिमान् खतरनाक हुन्छन् । उल्लिखित उखानको आशयको आधारमा भन्ने हो भने लेखकहरू सामान्य व्यक्तिहरूभन्दा झन् दोबर खतरनाक हुन्छन् किनभने एउटा राम्रो लेखकमा पागलपन र बुद्धि दुवै उत्तिकै हुन्छ । उस्तै हुन्छ। चिनियाँ लेखक लू शुन...
बाँकी पढ्न ..नेपाली साहित्यको वर्तमान गर्विलो इतिहास बनाउनका निम्ति कैयन् साहित्यकारहरूको योगदानलाई नकार्न सकिँदैन तर केही सीमित व्यक्तिहरू मात्र चर्चा हुनु आफैँमा एउटा ठूलो विडम्बना हो । यो हुनुमा साहित्यको गहन अन्वेषण गर्नेदेखि साधारण पाठक समान रूपमा दोषी छन् भन्दा अतिशयोक्ति नहोला । समालोचकहरूले सीमित घेरामा मात्रै बसेर साहित्य विमर्श गरिएको देखिएको...
बाँकी पढ्न ..विभिन्न परिस्थितिजन्य कारणहरूले गर्दा थुप्रै मानिसहरू इतिहासको गर्तभित्र हराईरहेका हुन्छन् । दुर्भाग्य ! कोही स्मृतिकै गर्भमा सदासदाका लागि विलिन भएर जान्छन् कोही समयको आवश्यकता र युगबोधताले पुन: स्मरणमा पुर्नताजगी भएर आइपुग्छन् । लिम्बुवानको यस्तै ऐतिहासिक पात्र हुन् देउमान आङदेम्बे । उनी अझै समयको पथाङ्ले छोपिएर गुमनाम रहेका छन् । लिम्बुवानको...
बाँकी पढ्न ..विभिन्न परिस्थितिजन्य कारणहरूले गर्दा थुप्रै मानिसहरू इतिहासको गर्तभित्र हराईरहेका हुन्छन् । दुर्भाग्य ! कोही स्मृतिकै गर्भमा सदासदाका लागि विलिन भएर जान्छन् कोही समयको आवश्यकता र युगबोधताले पुन: स्मरणमा पुर्नताजगी भएर आइपुग्छन् । लिम्बुवानको यस्तै ऐतिहासिक पात्र हुन् देउमान आङदेम्बे । उनी अझै समयको पथाङ्ले छोपिएर गुमनाम रहेका छन् । लिम्बुवानको...
बाँकी पढ्न ..अठारौँ शताब्दीको अन्त तिर नेपालले सिक्किमको केही भूभागमा विजय पाएपछि कालान्तरमा नेपलीहरूको बसोबास सिक्किममा बढ्दै गएको तथ्य विभित्र पुस्तकहरूमा फेला पार्न सकिन्छ । सन् १८६१ मा ब्रिटिस र सिक्किमबीच एउटा सन्धी हुन्छ । त्यो सन्धीकै आधारमा पछि ब्रिटिसले सिक्किममा नेपाली मूलका मानिसहरूलाई सिक्किममा बसाईँ सर्न प्रोहोत्सान गर्छ । फलस्वरुप नेपालहरूले...
बाँकी पढ्न ..मेलवादेवी युग, संवत्, समय र हरेक सिजन जसरी बित्दै जान्छ।सँगैसँगै हाम्रो जीवनलीलालाई पनि विस्तारै लगीरहेको हुन्छ साल, संवत् र समयहरुले । उमेर ढल्कन्दै गएपछि हाम्रो सानोसानो सूक्ष्म मनोविज्ञानले अतितहरूलाई गहिराईसम्म पुगेर अध्यन गर्न थाल्दछ त्यो मनोविज्ञान सक्रिय हुनु हो त्यो हुनुभनेको विश्लेषणात्मक हो सङ्घातिक होइन र हामीले गुमाएका चिज, समय र अतितहरूलाई पाउन...
बाँकी पढ्न ..खडकसिंह राई ‘काँढा’ खडकसिंह राई ‘काँढा’ नेपाली साहित्यको वृहत्तर स्वरूपलाई कुनै पनि पुस्तकले अहिलेसम्म समेट्न नसकेको तथ्य विदित नै छ । नेपाली साहित्यको सिंहावलोकन गर्ने हो भने दर्जनौँदर्जन ठेलीकाठेली पुस्तक निस्कन सक्छन् । नेपालभित्र र नेपालबाहिर लेखिएको हजारौँहजार पुस्तक र लाखौँलाख लेखहरूको चाँहिदो सूचनाहरू मात्र समेटिएर ग्रंथसूची निकाल्न सके नेपाली...
बाँकी पढ्न ..बैरागी काइँला ब्रम्हाण्डका सृष्टीहरू नासवान छन्,जीववनस्पती सम्पुर्ण । तर मानवजीवन एक यस्तो अलौकिक बरदान हो, जो भौतीक शरीरको त्याग र बिलय पछि पनि आफ्नो काम प्रतिको साधना, तपश्याका कारण सदियौ...
बाँकी पढ्न ..दार्जिलिङको सुन्दर प्रकृतिको काखमा जन्मिएर हुर्किएकी पारिजात (१९९४-२०५०)का कृतिहरू पनि उत्तिकै सुन्दर र कालजयी छन् । वहुप्रतिभाशाली, प्रगतिशील र मुर्धन्य व्यक्तित्वकी धनी पारिजात नेपाली साहित्य जगतमा छुटाउनै नमिल्ने नाम हो । न्वारनको नाम विष्णुकुमारी वाइवा र लामाले राखिदिएको नाम छेकुडोल्मा भएपनि पारिजातले आफ्नो नाम आफैं रोजिन्, अन्ततः उनी नेपाली साहित्य...
बाँकी पढ्न ..
